CDROM Sürücüler

CD-ROM (Compact Disk Read Only Memory i Kompakt Disk Salt Okunur Bellek)
sürücüleri kısaca tanımlamak gerekirse; plastik özlü, yüksek kapasiteli
D’leri okumak için tasarlanmış günümüzün standart donanımlarından
biridir. İlk CD-ROM sürücüleri 1978 yılında Sony ve Philips firmalarının
ses CD’si üretmek için yaptıkları ortak çalışmanın ürünüdür. 1982
yılında ise bu iki firmanın çalışmaları bugünkü standardın temellerini
oluşturmuştur. İlk piyasaya çıktıklarında tek hızlı olarak sunulan
CD-ROM sürücüleri bugün neredeyse bir sabit diskin veri erişim hızına
yetirmek üzereler. Günümüzde 52X hızlı olanları standart olarak
kullanılmaktadır. Bir CD-ROM sürücü değişik formatlarda yazılmış CD'leri
okuyabilir. örneğin müzik setlerimizde dinlediğimiz ses CD 'leri (Audio
CD) , veri CD 'leri (Data CD) ve CD-I formatındaki film CD 'leri (Video
CD) gibi. Boyut olarak bilgisayar CD 'leri ile ses CD 'leri arasında
fark bulunmamasına karşın en önemli fark bilgisayarlarda kullanılan
sürücülerin gelişmiş bir hata düzeltme sistemine sahip olmalarıdır.


CD ROM Sürücülerin Yapısı ve çalışma Prensibi




CD ROM sürücüleri dört parçadan oluşmaktadırlar.
Bunlardan üçü step motor diğeri ise bir devredir. Tepsiyi hareket
ettiren motor, CD'yi döndüren motor, lazeri taşıyan motor ve de CD 'den
oluşabilecek hataları düzeltebilen bir devreyi içeren kart. CD-ROM
içinde veriler 2 KB'lik sektörler içinde saklanır. Byte'ların birçoğu
hata tespiti ve düzeltmesi için ayrılmıştır. 1 KB 'lik veriyi işlemciye
yollanmadan önce, ilgili kısım, sürücü tarafından dört kez okunur.



Hata düzeltmenin gerekliliği CD'lere yakından bakılınca daha iyi
anlaşılır. Parmak izleri, tozlar, çizikler yansıma prensibini
bozabilecek problemlerdir. Hata düzeltme mekanizması, çeşitli sebeplerle
düzgün yansımayı engelleyen bu sorunlarla baş edebilmeli ve güvenlik
verilerinden hareketle hataları üzeltebilmelidir. Sürekli daha da
hızlanan sürücülerde hata düzeltme için gerekli olan süre de gittikçe
azalıyor. Sürücü hatayı düzeltecek zamanı ulamayınca, hızını düşürerek
gerekli düzeltmeyi yapar. çizik bir CD'yi, CD sürücü kimi zaman
okuyamazken, kimi zaman da çok düşük hızda okur.


CD ROM Sürücülerin çalışma Şekilleri


CA V - CLV - TRUEX



Günümüzdeki CD-Sürücüler, Cd Medyalarından veri
okurken CA V -CL V - TrueX gibi teknolojileri kullanıyor. CA V (
Constant Angular Velocity = Sabit Açısal Hız ) Motor hep aynı hızda
döner yani devir/dak sabittir. İç tarafta izler daha kısa daireler
çiziyor. 1 devirde iç izlerde de dış izlerde de tam bir tur attırılır.
Bu durumda kısa olan iç izlerde daha az veri okunmuş olur. Veya birim
sürede içte daha az bilgi okunurken dışta daha fazla bilgi okunur.
Transfer hızı iç izlerde düşük, dış izlerde fazladır.



CLV (Constant Linear Velocity = Sbit çizgisel Hız)



İzlerin içte ve dışta farklı uzunluklarda olması veri
transfer hızını etkilemiyor. Motor dış izlerde yavaşlıyor, iç izlerde
hızlanıyor; CDlnin her yerinde transfer hızı sabit kalıyor.


TrueX Teknolojisi



Günümüzdeki geleneksel CD-Sürücülerde veri okunurken,
ince bir lazer ışığı tarafında istenen iz'deki veriler okunur. Motorun
dönmesiyle birlikte bir devamlılık sağlanmaya çalışılır. Ancak bir grup
araştırmacı tarafından aynı anda birden fazla izlerin okunmasına bir
engel olmadığı kanısına varılarak TrueX denilen bir teknolojiyi
geliştirilmiş. Bu teknolojiye göre aynı anda 7 iz birlikte okunabiliyor.
İşte burada önemli bir nokta ortaya çıkıyor: Günümüzde 48-50-52X Cd-Sürücülerin
motor dönme hızı 8-10 bin devir iken, TrueX teknolojisi ile motor dönme
hızı azaltılmış. Böylece gürültü seviyesi daha aza indirilmiş. TmeX
teknolojisini kullanan Kenwood 72X CDSürücüsü yaklaşık olarak 5000
devir/dak. motor dönme hızına sahip. TmeX teknolojisi hem CA V hem de CL
V sistemleri üzerine kurulabilir bir sistem. Yukanda bilgilere
dayanarak, CA V sisteminin iç izlerde daha az veri transfer ettiğini
anlayabiliriz. Fakat CL V sistemindeöyle değiL. çünkü CL V sistemi bir
CD'nin her bölümünden veriyi aynı hızda ve etkinlikte okuyabiliyor.
Dolayısı ile TrueX tekniğini geliştiren Zen firması bu tekniği CL V
sistemi üzerine kurmuş.


CD ROM Sürücü Yükleme Mekanizmaları







Günümüzde kullanılan iki tip CD yükleme mekanizması
bulunmaktadır. CD 'ler standart CD ROM tepsisine yüklenirler. Bu günümüz
sürücülerinin kullandığı en yaygın kullanım şeklidir. Yalnız hatalı CD
yerleşimi yapılırsa tray'in takılma veya bozulma riski vardır. Yalnız
kolay kullanımları sebebiyle yaygınlaşmıştır.



Diğer yükleme şekli ise Caddy'dir. Bu mekanizmada CD'ler Caddy adı
verilen verilen özel bir CD koruyucunun içinde bir CD sürücüsüne
yüklenirler. Bu tip sürücüler büyük bir floppy disk sürücüne benzerler.
CD caddy'lerin kullanılması tepsi mekanizmasına göre çok daha uygun ve
verimlidir. çünkü caddy kullanımı Cd 'lerin çizilmesini, kirlenmesini ve
hatalı yerleştirilmesini engellerler, daha az mekanik sistem
gerektirdiğinden diğerine göre daha uzun ömürlü olur, CD'lerin sürücüye
devamlı temasını engellediklerinden CD'ler daha uzun ömürlü
olabilmektedir; kullanılışında sürücü ile tam bir temas olmadığından

sürücünün bozulması ihtimalini azaltır. Buna rağmen Caddy Loading
mekanizmalı sürücülerin biraz daha pahalı olması ve daha da önemlisi
kullanıcı rahatlığı için daha elverişsiz olması, bunların daha az tercih
edilir olmasına yol açıyor.
CDROM Sürücü Hızları




Bu seçim, sizin CD’leri hangi amaçla kullanacağınıza
bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Yalnız unutmayın ki sisteminizin
en yavaş elemanı sürücülerdir. O yüzden seçiminiz, tüm sistem
performansını etkileyecektir. öncelikle hız kavramını açalım. Burada hız
X simgesi ile gösterilir. Anlamı da Cd sürücü kafasının bir seferde 150
Kb veriyi okuyabilmesi demektir. Bu açıdan baktığımızda bir müzik Cd'
sini okuyabilmek için sürücünün iki hızlı olması yeterlidir. çünkü CD
sürücünün hızı ne olursa olsun müzik CD'lerini maksimum 2 hızlı
okuyacaktır. Ancak bu hız diğer işlemler için kafi gelmediğinden kısa
bir sürede CD sürücülerin 4X, 6X, 10X, 16X, 20X' VE 52X’lere ulaştı..
Bazı 72X hızlı CD sürücülere de rastlamak mümkündür. Günümüzde veri, ses
ve film dosyalarını kolayca çalıştırmak için 48X ile 52X hızları
arasında bir CD Sürücü yeterli olacaktır.


CD-ROM Sürücü Arabirimleri



CD-ROM sürücülerini farklı arabirimlerle sisteme
bağlayabiliriz. En yaygın olarak kullanılan arabirim ana kart üzerinde
bulunan iki IDE arabiriminden biridir.



Ana kart üzerindeki IDE arabirimine CD-ROM LU ikincil (slave) disk
olarak bağlayabiliriz. Bu bağlantıyı yaparken CD-ROM 'un arkasındaki
master/slave jumper ayarlarına dikkat edilmelidir. Eğer ana kartın
üzerinde ikinci bir IDE arabirimi varsa CDROM 'u ikincil master olarak
bağlamak daha verimli bir kullanım şekli olur. CD-ROM'un ikinci IDE
arabirimine bağlanmanın en önemli avantajı daha yüksek erişim hızına
sahip olan sabit diskin kendi hızında çalışmasını sağlamaktır. Eğer
CD-ROM 'u IDE sabit diskin kablosuna slave disk olarak bağlanırsa sistem
performansının düştüğünü görürüz. Bu performans düşüşünün nedeni IDE
arabiriminin üzerine bağlı bulunan aygıtlardan daha düşük hızlı olanının
veri iletişim hızını kullanmasıdır. CD-ROM 'u bağlanabileceği diğer bir
arabirim ise bazı ses kartları üzerindeki bağlantı noktalandır. Bunu
kullanırken ses kartının hangi CD sürücülere destek verdiğini
kılavuzundan bakarak karar vermelidir. Bu bağlantı noktası IDE CD-ROM
sürücülerinden önce kullanılmış olan bir yöntemdir. Dolayısı ile
günümüzde pek kullanılmamaktadır. CD-ROM 'u bağlayabileceğimiz bir başka
arabirim ise SCSI arabirimidir. Bunun için CD Sürücünün bu arabirimi
desteklemesi gerekir. Bu arabirim IDE'ye göre daha hızlı olduğu için
sistem performansının artacağını söyleyebiliriz. Yalnız günümüzde IDE CD
Sürücülerin ulaştığı hız yüzünden pek tercih edilmemektedir.


CDROM Sürücülerin Sahip Olması Gereken özellikler




1 ) Tampon Bellek ( Cache Memory )



CD-ROM 'un performansını etkileyen etkenlerin biri de üzerindeki CACHE
bellektir. CD-ROM 'un üzerindeki ön bellek ne kadar yüksek olursa CD-ROM
'un hata düzeltIDe işlemi o kadar sağlıklı olacaktır. Cache bellekler
sürücü kartının üzerinde bulunurlar ve bilginin sisteme gönderilmesinden
önce büyük paketler halinde yüklenebilmesini sağlarlar. Standart olarak
bir CD-ROM sürücüsünün üzerinde genellikle 256 Kbyte CACHE bellek
bulunur. Cache bellek CD'nin üzerinde farklı yerlere yazılmış veriye
daha hızlı ulaşılmasını sağlar. Bunun önemini en iyi video ve ses CD 'lerinde
anlarız. Cache olmasa bu tür CD 'leri kesik kesik izlemek ve dinlemek
zorunda kalırız. Cache 'nin diğer bir özelliği de bazı programlar
yardımıyla CD içeriğinin kopyalanarak erişimin hızlanmasını sağlamaktır.



2 ) Sürücüm Yeterli Toz Koruması Sağlıyor mu?



Sürücünün baş düşmanı olan tozun, lazer okuma kafasını kaplamasıyla
sürücü tamamen bozulabilir. Toz ile baş edebilmenin en iyi yolu onu
içeri sokmamaktır. Bunu sağlamak için üreticiler birtakım korumalar
oluşturmuşlardır. Sürücü tamamen kapalı olmalı, CD'yi içine
yerleştirdiğinizde ayrı bir kapak da bunun üstünü kapatıp, bu tek
açıklığı da korumaya almış olmalıdır. Bilgisayara yerleşik sürücülerin
içindeki fanın sıcak havayı dışarı çıkartırken, mesela sürücünün
dışarıya açılan boşluklarından da içeriye havanın (dolayısıyla tozun)
girmesini sağladığını unutmamalıyız. Ayrıca, kullandığımız CD'lerin, en
azından kullanım anında tozsuz olması gerekir. çünkü, bu hem CD'nin
bozulmasını, hem de lazer okuma kafasının bozulmasına sebep olacaktır.
Seçerken, sürücünün uzun ömürlü olması bakımından bu kriteri de göz
önünde bulundurmakta fayda var.




3 ) Sürücüm XA Uyumluluğu Sağlıyor mu?



çoğu sürücüde 'XA Ready' uyumluluk etiketini görebilirsiniz. XA formatı,
genelolarak ses ve video verilerini aynı iz üzerine yazabilme kapasitesi
sağlıyor. Bu sayede daha etkin bir kullanım mümkün.



4) Dual Speed ve Multi-spin ?




Sürücünün kaç hızlı olduğu, onun maksimum veri okuma hızını vermektedir,
yalnız bu hız sürücünün veri okumada her zaman bunu kullandığı anlamına
gelmez. özellikle ses dosyalarını okurken, sürücü hızını 2X'e yani 150
KB/sn’ye düşürmek durumundadır çünkü ses dosyalan ancak bu hızda
bilgisayara ulaştırılırsa doğal halinde çıkmaktadır. Yani, mesela 4
hızlı bir sürücü, bilgisayar verilerini okurken 600 KB/sn hızda
dönerken, ses dosyasına geldiğinde hızını 150 KB/snllik bir hıza
düşürür. Dual Speed (ikili hız) teknolojisi bu olayı anlatmaktadır ve
her sürücü bu teknolojiye sahiptir. Multi-spin teknolojisi ise CD
sürücünün CD 'yi gereken her hızda döndürebilmesini anlatmaktadır, oysa
ki zaten sürücülerin tümü, işlevlerini yerine getirebilmek için bu işi
yapmak zorundalar. çünkü verileri (mesela) 7200 KB/sn'lik sabit bir!
hızda okuyabilmek için, daire şeklinde olan ve okuduğu 'izlerin çapının
devamlı arttığı bir CDROM üzerinde, sürücünün Constant Linear Velocity
(sabit lineer hız) tekniğini uygulaması gerekir, işte bu dairesel
yüzeyde, sabit lineer hız, değişen açısal hız dolayısıyla değişen disk
dönme hızı gerektirmektedir. Kısacası her sürücü Multi-spin
teknolojisine de sahiptir.



5) Muttisession Kodak Photo CD 'lerini CD Sürücü çalıştırabilecek mi?



Photo CD'leri, fotoğrafçılık alanında çok iyi bir kullanım
sağlamaktadırlar. Artık çekilen fotoğrafların negatifleri ve yıpranmaya
elverişli baskıları saklanmak yerine fotoğraflan CD'de saklanabiliyor.
Yalnız ilk pozları (mesela 36'lık), bu tekniği kullanan bir fotoğraf
stüdyosuna götürüp CD'ye yüklettirdikten sonra, bu pozların sona
erdiğine dair CD'ye Ilead-out' bitiriş komutu yerleştiriliyor. Single
session (tek oturumlu) sürücüler, ilk 'lead-out' komutunu gördüklerinde
CD'yi okumayı durduruyorlar. Halbuki, ikinci kez negatiflerinizi bu
CD'ye yüklendiğinde, CD 'de bu bölümün basına 'lead-in' komutu ve sonuna
da 'lead-out' komutu yerleştiriliyor. Böylece CD'niz multi-session bir
CD olmuş oluyor. Multi-session özelliğine sahip sürücüler, ilk 'lead-out'
komutundan sonra yeni bir 'lead-in' komutu aradıklarından bu ikinci
bölümü de okuyabiliyorlar. Diğerleri ise bu işlemi gerçekleştiremiyor.



6) LoadlEject Mekanizması Ne Kadar Dayanıklıdır?




üreticiler, CD-ROM sürücülerinin bozulmaya en elverişli parçasının load/eject
mekanizması olduğunu söylüyorlar. Otomatik load/eject mekanizmaları Tray
tiplerinde uygulanmakta. Belki bu mekanizmaya ve rahatlığına belki
birkaç kullanımdan sonra alışabiliriz ama aynı sürücüyü kullanacak olan
bir başkası, sürücünün floppy sürücülerdeki mekanizmayla aynı olduğunu
düşünüp, tablayı tamamen ittirmek istediğinde bir sonın çıkması ihtimali
doğacaktır. Ve sonuna kadar ittirilmek istenen bu mekanizma belki ilk
seferde değil ama beşinci yada onuncu kullanımdan sonra birtakım
bozukluklar çıkartabilecektir. Bu nedenlerle, alınacak sürücü çok
kullanıcılı bir hizmet içinse manuel mekanizmalı olanlar en uygunudur.